MDDP
Senatorska 18a
00-082 Warszawa
tel. (+48) 22 322 68 88
biuro@mddp.pl
IWANNA LEWKO
Menedżer | Doradca podatkowy
Email: iwanna.lewko@mddp.pl
Mob.: +48 503 974 625
autor opracowania
NAWIGACJA
Wstęp
Eksport towarów z Polski do Ukrainy co do zasady korzysta z preferencyjnej 0% stawki VAT. Aby jednak skorzystać z tej preferencji podatkowej, eksporter musi spełnić określone warunki, w tym formalne. Niezbędne jest odpowiednie udokumentowanie transakcji oraz wykazanie, że towary faktycznie opuściły terytorium Unii Europejskiej. Niedopełnienie wymogów może skutkować koniecznością naliczenia VAT według właściwej dla sprzedaży w Polsce stawki (np. 23% VAT), co wiąże się z ryzykiem dla eksportera (m.in. powstania zaległości podatkowych, ewentualnymi sankcjami i dodatkowymi kosztami).
Definicja
Na wstępie trzeba zaznaczyć, że eksportem towarów określa się dostawę towarów transportowanych lub wysyłanych z Polski do kraju spoza Unii Europejskiej. Taki eksport może być realizowany na dwa sposoby: jako eksport bezpośredni, kiedy towar jest wywożony przez dostawcę lub na jego zlecenie, oraz eksport pośredni, w którym to wywóz jest realizowany przez nabywcę z siedzibą poza Polską lub na jego rzecz. Kluczowe jest, aby taki wywóz został potwierdzony przez odpowiednie organy celne.
Posiadając dokumenty eksportowe, potwierdzone przez organy celne, podatnik jest uprawniony do skorzystania z preferencyjnej stawki VAT w wysokości 0%.
Warunki stosowania stawki VAT 0% w eksporcie
Aby móc skorzystać z preferencyjnej stawki VAT w wysokości 0%, podatnik musi posiadać dokumenty potwierdzające, że towary faktycznie zostały wywiezione poza terytorium Unii Europejskiej. Zgodnie z art. 41 ust. 6a ustawy o VAT, dokumentami potwierdzającymi wywóz są m.in.:
- dokument w formie elektronicznej otrzymany z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych (m.in. dokument celny IE599) albo potwierdzony przez właściwy organ celny wydruk tego dokumentu;
- dokument w formie elektronicznej pochodzący z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych, otrzymany poza tym systemem, jeżeli zapewniona jest jego autentyczność;
- zgłoszenie wywozowe na piśmie utrwalonym w postaci papierowej złożone poza systemem teleinformatycznym służącym do obsługi zgłoszeń wywozowych albo jego kopia potwierdzona przez właściwy organ celny.
Najczęściej akceptowanym przez organy podatkowe dokumentem jest komunikat IE599, który jednoznacznie potwierdza wywóz towarów poza UE. W przypadku zgłoszenia wywozowego (SAD), organy podatkowe mogą zaakceptować je jako dokument potwierdzający wywóz, jeśli podatnik posiada jego oryginał lub kopię potwierdzoną przez właściwy organ celny.
Należy jednak zwrócić uwagę, że w treści przepisu ustawodawca używa zwrotu „w szczególności”, co oznacza, że lista akceptowanych dokumentów nie jest zamknięta. Możliwe jest więc przedstawienie innych dokumentów, pod warunkiem, że jednoznacznie potwierdzają one wywóz towarów poza terytorium UE.
Inne dokumenty potwierdzające eksport
Coraz częściej organy podatkowe akceptują również inne dokumenty niż IE599 jako potwierdzenie eksportu. Przykładowe dokumenty, które w indywidualnych interpretacjach lub wyrokach sądów zostały uznane za wystarczające do zastosowania stawki 0% VAT, mogą obejmować: fakturę wraz z pisemnym oświadczeniem kontrahenta potwierdzającym odbiór towaru, fakturę w ramach samofakturowania połączoną z dokumentem przewozowym potwierdzonym przez odbiorcę lub fakturę z dokumentem importowym wystawionym przez organy celne państwa docelowego.
Warto również wspomnieć o wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 28 marca 2019 r. (sprawa C-275/18, Milan Vinš), który dotyczył przepisów krajowych pozbawiających eksporterów prawa do stosowania stawki 0% VAT. TSUE orzekł, że jeżeli faktycznie doszło do wywozu towarów poza UE, spełnione są przesłanki materialnoprawne. Brak formalnych dokumentów nie powinien wykluczać prawa do zastosowania stawki 0% VAT.
Ryzyko związane z dokumentacją eksportową
Choć coraz więcej dokumentów może być akceptowanych w interpretacjach indywidualnych jako potwierdzenie wywozu w ramach eksportu, ważne jest, aby pamiętać, że interpretacje indywidualne zapewniają ochronę prawną tylko wnioskodawcy. Oznacza to, że inni przedsiębiorcy nie mogą bezpośrednio powoływać się na interpretacje indywidualne wydane w sprawach innych podmiotów, ponieważ nie mają one mocy prawnej poza konkretną sprawą, której dotyczą. Dlatego podatnicy, którzy chcieliby dokumentować eksport w inny sposób niż komunikat IE599, powinni rozważyć wystąpienie z wnioskiem o własną interpretację indywidualną, aby potwierdzić swoje stanowisko i zyskać pełną ochronę prawną w razie kontroli.
Stosowanie innych dokumentów wywozowych zamiast standardowego IE599 może wiązać się z pewnym ryzykiem. Istnieje bowiem możliwość, że organy podatkowe zakwestionują ich wiarygodność podczas kontroli, co może skutkować koniecznością dokonania korekty rozliczeń VAT. W takim przypadku przedsiębiorca mógłby być zobowiązany do zapłaty m.in. zaległego VAT według krajowej stawki oraz naliczonych odsetek za zwłokę.
Terminy na rozliczenie eksportu
Poza określonymi wymogami dotyczącymi rodzajów dokumentów eksportowych, przepisy przewidują dodatkowo szczegółowe regulacje w zakresie terminów rozliczenia eksportu ze stawką 0% VAT.
Zatem w przypadku braku otrzymania dokumentu potwierdzającego eksport towarów przed upływem terminu do złożenia deklaracji VAT za okres, w którym dokonano eksportu (przykładowo z powodu przedłużających się procedur celnych), przedsiębiorca może wykazać eksport w następnej deklaracji VAT ze stawką 0% – pod warunkiem otrzymania dokumentu celnego przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za ten następny okres.
Należy jednak mieć na uwadze, że w przypadku braku otrzymania dokumentu potwierdzającego wywóz towarów poza terytorium UE w tych dwóch terminach, eksporter będzie musiał zastosować standardową stawkę VAT (np. 23% VAT). Może to się wiązać z koniecznością zapłaty VAT do urzędu skarbowego wraz z odsetkami, dlatego warto pamiętać o terminach rozliczenia eksportu.
Przykład
W marcu 2024 r. Spółka dokonała eksportu towarów z Polski do Ukrainy (Spółka składa miesięczne deklaracje VAT). Terminy rozliczenia eksportu w deklaracji VAT wyglądają następująco:
- jeżeli Spółka otrzyma dokumenty eksportowe przed 25 kwietnia 2024 r. (termin złożenia deklaracji VAT za marzec), będzie mogła wykazać eksport w deklaracji VAT za marzec 2023 r.;
- jeżeli Spółka otrzyma dokumenty eksportowe przed 25 maja 2024 r., będzie mogła wykazać eksport w deklaracji VAT za kwiecień 2024 r.;
- w przypadku braku otrzymania dokumentów przed 25 maja 2024 r., Spółka powinna wykazać eksport ze stawką krajową w deklaracji VAT za kwiecień 2024 r.
Warto wiedzieć, że jeżeli eksporter otrzyma dokumenty potwierdzające wywóz towarów poza terytorium UE po terminie, to ma on prawo do dokonania korekty podatku należnego w deklaracji VAT za okres, w którym otrzymał wymagane dokumenty. W konsekwencji możliwe będzie skorygowanie uprzednio wykazanego eksportu ze stawką krajową VAT oraz zastosowanie preferencyjnej stawki 0%.
Zaliczki w eksporcie
Otrzymanie zaliczki przed dokonaniem dostawy eksportowej może uprawniać do skorzystania ze stawki 0% VAT, pod warunkiem spełnienia określonych warunków, tj.:
- wywóz towarów powinien nastąpić generalnie w terminie 6 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym podatnik otrzymał tę zaliczkę;
- podatnik powinien posiadać dokument potwierdzający wywóz towaru poza terytorium UE, zgodnie z ogólnymi zasadami dla eksportu (omówionymi wcześniej).
Jeśli jednak termin ten nie zostanie dotrzymany, zaliczka musi być opodatkowana krajową stawką VAT. W przypadku późniejszego uzyskania dokumentów potwierdzających eksport, możliwe będzie skorygowanie wcześniejszego rozliczenia.
Jeżeli wywóz towarów nastąpiłby jednak w terminie późniejszym niż wskazany powyżej okres 6 miesięcy, podatnik ma dalej możliwość zastosowania 0% stawki VAT. W takiej sytuacji istotne jest, aby wywóz towarów w tym późniejszym terminie był uzasadniony specyfiką realizacji tego rodzaju dostaw potwierdzoną warunkami dostawy, w których określono termin wywozu towarów.
Podsumowanie
Eksporterzy wysyłający towary z Polski do Ukrainy, mogą skorzystać z preferencyjnej stawki VAT 0%. Muszą jednak spełnić szereg wymogów formalnych, w tym posiadanie odpowiednich dokumentów i terminowe rozliczenie transakcji. W ostatnich latach można zaobserwować akceptację przez organy podatkowe innych dokumentów eksportowych, co daje eksporterom większą elastyczność w prowadzeniu biznesu. Jednakże dla bezpieczeństwa należy zweryfikować posiadane dokumenty, a w razie wątpliwości warto rozważyć wystąpienie z wnioskiem o interpretację indywidualną, aby potwierdzić poprawność stosowanej dokumentacji w ocenie organów podatkowych.