NAWIGACJA
Zasady ogólne
Polskie prawo imigracyjne ustala zasady, na jakich obywatele państw trzecich mogą przebywać na terytorium Polski, szczególnie jeśli ich pobyt przekracza 3 miesiące. Jednym ze sposobów legalizacji pobytu jest uzyskanie zezwolenia na pobyt czasowy, a cel pobytu determinuje podstawę wydania takiego zezwolenia. Może to być praca, studia, działalność gospodarcza, itp. Okres ważności zezwolenia na pobyt czasowy to maksymalnie 3 lata, a karta pobytu pozwala na wielokrotne przekraczanie granic. Cudzoziemcy ubiegający się o pobyt muszą wykazać obowiązkowo:
- posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego,
- wystarczające dochody na pokrycie kosztów utrzymania,
- miejsce zamieszkania w Polsce.
Pobyt na podstawie specustawy: ochrona czasowa dla obywateli Ukrainy - warunki i procesy
Ochrona czasowa dla obywateli Ukrainy, wprowadzona Specustawą, przysługuje osobom, które przybyły do Polski legalnie po 24 lutego 2022 r. z powodu działań wojennych. Zakłada ona możliwość legalnego pobytu w Polsce do 30 września 2025 r. Ochroną są objęci także członkowie rodzin, a także obywatele Ukrainy posiadający Kartę Polaka, którzy spełniają powyższe warunki.
Wyłączenia z ochrony czasowej
Ochrona czasowa nie przysługuje obywatelom Ukrainy, jeśli posiadają oni:
- pozwolenie na pobyt stały, czasowy lub status rezydenta długoterminowego UE,
status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, - zgodę na pobyt tolerowany lub ze względów humanitarnych.
Nie jest również przyznawana osobom, które:
- złożyły lub zamierzają złożyć w Polsce wniosek o ochronę międzynarodową,
- korzystają z ochrony czasowej w innym kraju UE z powodu działań wojennych na Ukrainie.
Numer PESEL i status UKR
Osoby objęte ochroną czasową mogą złożyć wniosek o numer PESEL, który nadaje im status UKR i umożliwia swobodne przemieszczanie się w obrębie strefy Schengen, przy wykorzystaniu elektronicznego dokumentu tożsamości Diia.pl. Wniosek należy złożyć osobiście w dowolnym urzędzie gminy, a wyjątek od osobistego stawiennictwa dotyczy jedynie dzieci poniżej 6. roku życia. Dokumentem potwierdzającym tożsamość jest ważny paszport, a jeśli numer PESEL nadano wcześniej na podstawie innego dokumentu, konieczne jest ponowne stawiennictwo z ważnym dokumentem podróży w terminie 60 dni od daty jego wydania.
Wygasanie ochrony czasowej
Ochrona czasowa może wygasnąć w sytuacjach, takich jak:
- uzyskanie prawa do legalnego pobytu w Polsce (np. zezwolenie na pobyt stały,
czasowy lub status rezydenta długoterminowego UE), - wyjazd z Polski na okres przekraczający 30 dni, co skutkuje utratą legalności
pobytu w ramach Specustawy, - korzystanie z ochrony czasowej udzielonej przez inne państwo UE.
Utrata ochrony czasowej oznacza, że status UKR jest automatycznie zmieniany na status NUE (non-EU). Możliwe jest jednak jego przywrócenie, jeśli osoba potwierdzi, że wyjazd trwał krócej niż 30 dni lub spełnia inne warunki konieczne do utrzymania ochrony.
Powtórne nadanie statusu UKR
Obywatelom Ukrainy, którzy utracili status UKR i ponownie wjechali do Polski z Ukrainy w związku z działaniami wojennymi, status UKR może zostać nadany ponownie. W przypadku ponownego wjazdu przez granicę zewnętrzną strefy Schengen następuje to automatycznie po przekazaniu odpowiednich informacji przez Straż Graniczną. Warto jednak, po powrocie do Polski, udać się do najbliższego urzędu gminy w celu weryfikacji czy status ten został skutecznie przywrócony.
Przedłużenie ważności dokumentów pobytowych dla obywateli Ukrainy w Polsce na mocy specustawy
Na mocy Specustawy dokumenty pobytowe obywateli Ukrainy, które tracą ważność po dniu 24 lutego 2022 r., zostają przedłużone do 30 września 2025 r. Dotyczy to m.in. wiz krajowych, zezwoleń na pobyt (kart pobytu), polskich dokumentów tożsamości cudzoziemca oraz zgód na pobyt tolerowany. Przedłużeniu podlegają również wizy Schengen, dokumenty wydane przez inne państwa strefy Schengen oraz pobyt w ramach ruchu bezwizowego.
Dodatkowo Specustawa przedłuża do 30 września 2025 r. terminy dotyczące:
- zobowiązania do opuszczenia terytorium Polski,
- dobrowolnego wyjazdu.
Przedłużenie ważności tych dokumentów pobytowych, w tym wiz krajowych i kart pobytu, nie daje jednak prawa do ponownego przekraczania granicy na ich podstawie. Pobyt obywateli Ukrainy na podstawie tych dokumentów jest zalegalizowany tylko w Polsce.
Możliwość ubiegania się o zezwolenie na pobyt przez obywateli Ukrainy
Obywatele Ukrainy, którzy przebywają w Polsce na podstawie ochrony czasowej oraz posiadają status UKR, mają aktualnie możliwość ubiegania się o wybrane rodzaje zezwoleń na pobyt. Mogą starać się o:
- Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę – umożliwiające legalne zatrudnienie w Polsce.
- Zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji (Blue Card) – skierowane do specjalistów w określonych branżach.
- Zezwolenie na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej – dla tych, którzy chcą rozpocząć własny biznes.
Dodatkowo, obywatel Ukrainy może uzyskać kartę pobytu CUKR na podstawie statusu UKR, pod warunkiem spełnienia następujących warunków:
- W dniu 4 marca 2024 roku musiał posiadać status UKR.
- W dniu składania wniosku także musi być w posiadaniu statusu UKR.
- Musi mieć nieprzerwany status UKR przez co najmniej 365 dni.
Wniosek o wydanie karty pobytu CUKR należy składać wyłącznie w formie elektronicznej, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego prowadzonego przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Karta pobytu jest ważna przez 3 lata od daty jej wydania. Z chwilą odebrania karty pobytu, uprawnienia wynikające z ochrony czasowej (status UKR) stają się automatycznie zezwoleniem na pobyt czasowy, które obowiązuje do końca okresu ważności karty. W przypadku nieodebrania karty w ciągu 60 dni od momentu poinformowania o jej dostępności, dokument zostaje unieważniony. Dzięki uzyskaniu zezwolenia na pobyt czasowy CUKR, obywatel Ukrainy jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę. Pracodawcy nie mają również obowiązku informowania urzędów pracy o zatrudnieniu takiego pracownika. Osoby te mogą także
prowadzić działalność gospodarczą w Polsce na równych zasadach z obywatelami polskimi. Składanie wniosków o wydanie karty pobytu (CUKR) przez obywateli Ukrainy korzystających z ochrony czasowej będzie możliwe od 2025 roku. Przepisy regulujące ten proces wejdą w życie z uruchomieniem dedykowanej usługi online, co znacznie ułatwi procedury imigracyjne.