ALICJA BIEŃ & ALICJA TARKOWSKA KANCELARIE ADWOKACKIE & KANCELARIE PARTNERSKIE
Pawilońska 47
91-487 Łódź, Polska
tel. +48 42 630 40 10
fax +48 42 630 97 00
kancelaria@alicjabien.pl
autor opracowania
NAWIGACJA
Wstęp
Postępowanie cywilne, które służy między innymi do odzyskiwania należności przed sądem, ma wiele odmian i wariantów. Różnią się one wzajemnie w wielu kwestiach, w tym także ze względu na koszty postępowania oraz potencjalny czas jego trwania.
Poniżej zostały opisane postępowania odrębne od standardowego, zwykłego postępowania przed sądem. Wskazane zostały zalety i wady poszczególnych odrębnych postępowań oraz związane z nimi kwestie finansowe.
Postępowanie nakazowe
Postępowanie nakazowe jest korzystne finansowo dla wierzyciela, a także daje możliwość zabezpieczenia zapłaty długu.
- W tym postępowaniu dochodzi się zasadniczo wyłącznie należności pieniężnych (czyli zapłaty pieniędzy).
- Sąd rozpoznaje sprawy w postępowaniu nakazowym tylko na wniosek powoda (czyli wierzyciela) zgłoszony w pozwie (to znaczy, że sąd sam z siebie nie będzie działał w trybie nakazowym).
- Zaletą pod kątem finansowym jest to, że opłata od pozwu w postępowaniu nakazowym wynosi tylko 1/4 standardowej opłaty (tj. takiej, jaka musiałaby być wniesiona do sądu w zwykłym postępowaniu).
- Postępowanie nakazowe może zostać skutecznie wszczęte tylko co do wierzytelności potwierdzonych przez odpowiednie dokumenty. W postępowaniu nakazowym można dochodzić roszczeń potwierdzonych:
- dokumentem urzędowym;
- zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem;
- wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu.
- Jeśli wierzyciel nie posiada żadnego z ww. dokumentów, to postępowanie nakazowe nie będzie mogło być przeprowadzone.
- Jeśli jednak do pozwu zostanie dołączony jeden z ww. dokumentów, to sąd wyda nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym. W nakazie zapłaty wskazuje się dłużnikowi termin na zapłatę – z reguły 14 dni.
- Taki nakaz zapłaty jest bardzo cenny dla wierzyciela, ponieważ z chwilą wydania stanowi tytuł zabezpieczenia. Oznacza to, że mimo możliwości odwołania się dłużnika od nakazu, to nakaz zapłaty może być od razu podstawą do zabezpieczenia wykonania zobowiązania – np. zablokowania przez komornika środków na rachunku bankowym dłużnika.
- Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym może być zaskarżony przez dłużnika (pozwanego) – ma on prawo do złożenia tzw. zarzutów do nakazu zapłaty. Jeśli pozwany to zrobi, to postępowanie dalej będzie się już toczyło w zwykłym trybie, co wiąże się dla wierzyciela z obowiązkiem „dopłaty” pozostałej kwoty opłaty od pozwu (to znaczy 3/4 opłaty standardowej, ponieważ 1/4 wpłacana jest na początku postępowania nakazowego, o czym mowa wyżej).
W postępowaniu nakazowym niższe są również minimalne stawki za pomoc prawną adwokata lub radcy prawnego – wynoszą z reguły 2/3 standardowej stawki minimalnej, która obowiązuje w postępowaniu zwykłym.
Postępowanie nakazowe jest z reguły szybkie, tj. sądy sprawnie wydają nakazy zapłaty (kilka tygodni), natomiast w praktyce regułą jest zaskarżenie nakazu zapłaty przez dłużnika, co powoduje tak czy inaczej konieczność prowadzenia postępowania w zwykłym trybie – co przedłuża postępowanie (nie ustaje jednak możliwość zabezpieczenia płatności).
Postępowanie upominawcze
Jest to postępowanie podobne do postępowania nakazowego, z tą różnicą, że może być zastosowane w każdej sprawie o zapłatę pieniędzy (nie trzeba przedstawiać dokumentów o dużej sile dowodowej – takich, jak w postępowaniu nakazowym).
- To postępowanie jest prowadzone przez sąd z urzędu, jeśli sprawa dotyczy zapłaty. Powód nie musi wnosić o przeprowadzenie sprawy w postępowaniu upominawczym.
- Niestety, w przypadku postępowania upominawczego, opłata od pozwu jest taka sama, jak
|w postępowaniu zwykłym, toteż w tym przypadku oszczędność w opłacie od pozwu nie wystąpi. - Przebieg postępowania jest podobny, jak w postępowaniu nakazowym. Sąd również wydaje nakaz zapłaty, z oznaczeniem terminu na zapłatę długu przez pozwanego – z reguły 14 dni. Pozwany również może się odwołać – wnieść sprzeciw od nakazu zapłaty, a wtedy postępowanie jest dalej prowadzone w zwykłym trybie.
W postępowaniu upominawczym także niższe są minimalne stawki za pomoc prawną adwokata lub radcy prawnego – wynoszą z reguły 2/3 standardowej stawki minimalnej, która obowiązuje w postępowaniu zwykłym.
Elektroniczne postępowanie upominawcze (EPU)
Jest to szczególna postać postępowania upominawczego, która jest warta rozważenia ze względu na szybkość (choć nie zawsze) oraz niskie koszty (w porównaniu do postępowania zwykłego lub standardowego postępowania upominawczego).
- EPU jest prowadzone tylko przez jeden sąd w Polsce, tj. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie, VI Wydział Cywilny, który zajmuje się tylko tego typu postępowaniami.
- EPU jest prowadzone w całości w formie elektronicznej, za pośrednictwem portalu publicznego – e-sad.gov.pl.
- W EPU można dochodzić tylko roszczeń pieniężnych (zapłaty) oraz tylko wobec osób mających miejsce pobytu w Polsce (nie jest możliwe w tym postępowaniu doręczanie dokumentów za granicę).
- W EPU mogą być dochodzone tylko roszczenia, które stały się wymagalne w okresie trzech lat przed dniem wniesienia pozwu.
- Co jednak bardzo istotne, w EPU opłata od pozwu wynosi tylko 1/4 standardowej opłaty wnoszonej w postępowaniu zwykłym lub standardowym upominawczym.
- W tym postępowaniu dłużnik (pozwany) również ma możliwość wniesienia sprzeciwu. W przypadku wniesienia sprzeciwu, nakaz zapłaty traci automatycznie moc, a postępowanie jest umarzane. Powód (wierzyciel) musi wówczas złożyć nowy pozew – już nie w elektronicznym postępowaniu upominawczym, przed Sądem Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie, ale przed zwykłym właściwym sądem. Najlepiej jest dokonać tego w terminie 3 miesięcy od dnia umorzenia, ponieważ wtedy skutki prawne, które ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa, następują z dniem wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym (chodzi zwłaszcza o przerwanie biegu przedawnienia), a także można wówczas opłatę w EPU zaliczyć na poczet opłaty w postępowaniu przed zwykłym sądem.
W elektronicznym postępowaniu upominawczym także niższe są minimalne stawki za pomoc prawną adwokata lub radcy prawnego – wynoszą z reguły 2/3 standardowej stawki minimalnej, która obowiązuje w postępowaniu zwykłym.
Warto dodatkowo wskazać, że szybkość rozpoznania sprawy w EPU jest względna, ponieważ w praktyce zależy od tego, jaki sąd byłby właściwy do rozpoznania sprawy w postępowaniu zwykłym lub upominawczym. Niektóre sądy „tradycyjne” wydają nakazy zapłaty dużo szybciej niż e-Sąd w Lublinie. Warto więc rozeznać się przed wniesieniem pozwu, która z opcji w praktyce może okazać się szybsza (np. przez rozmowę z lokalnym adwokatem lub radcą prawnym lub kontakt z sądem z prośbą o podanie orientacyjnego terminu oczekiwania na wydanie nakazu zapłaty).