Prawo konkurencji

po pierwsze w celu utrzymania stanu konkurencji na rynku i zapobiegania jego naruszeniom, w interesie publicznym jest wprowadzona na wzór prawa unijnego ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej: ochrona konkurencji),
po drugie, w celu eliminacji nieuczciwych zachowań konkurencyjnych w indywidulanych kontaktach pomiędzy przedsiębiorcami wprowadzono ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurenci (dalej: zwalczanie nieuczciwej konkurencji).

Różnica pomiędzy zastosowaniem każdego z tych reżimów prawnych jest następująca:

Ochrona konkurencji realizowana jest w celu zapewnienia rozwoju i ochrony konkurencji na rynku, w interesie publicznym, czyli wszystkich podmiotów występujących na nim, w tym przedsiębiorców i konsumentów. Cele są realizowane przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej UOKiK, Prezes UOKiK). Urząd podejmuje działania w trybie postępowania administracyjnego, jego rolą jest zbadanie konkretnej sprawy, zebranie wszystkich niezbędnych dowodów w celu jej prawidłowej oceny i nałożenie na przedsiębiorców takich obowiązków, które mają doprowadzić do wyeliminowania z rynku działań naruszających stan konkurencji. W ramach prowadzonego postępowania UOKiK może żądać od przedsiębiorcy informacji, ale także przeprowadzić u niego kontrolę w celu dokonania ustaleń czy pozyskania dowodów.
Zwalczanie nieuczciwej konkurencji polega na podejmowaniu działań zmierzających do zapobiegania i zwalczania nieuczciwej konkurencji w działalności gospodarczej, w szczególności produkcji przemysłowej i rolnej, budownictwie, handlu i usługach – w interesie konkretnych przedsiębiorców oraz klientów, to znaczy w sprawach indywidualnych. Spory są rozstrzygane przez sąd powszechny, w interesie indywidualnego podmiotu. To podmiot, który uznaje się za pokrzywdzonego wytacza przed sąd sprawę i udowadnia swoje twierdzenia; ma przekonać sąd do swojego stanowiska, po to, aby ten orzekł na jego korzyść. W przeciwieństwie do wskazanego w punkcie 1 postępowania przed UOKiK, sąd nie prowadzi z urzędu żadnych działań, nie przeprowadza z urzędu żadnych dowodów, a jego wyrok ma skutki tylko pomiędzy konkretnymi stronami.

Więcej informacji na ten temat na stronie UOKiK: https://uokik.gov.pl/

Ochrona konkurencji na rynku, prowadzona w interesie publicznym

Przepisy regulują zasady przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję, a także przeciwdziałania antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców, jeżeli te praktyki lub koncentracje wywołują lub mogą wywoływać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Praktyki ograniczające konkurencję polegają na:

zawieraniu porozumień ograniczających konkurencję
nadużywaniu pozycji dominującej.

Porozumienia ograniczające konkurencję

Stosownie do przepisów, porozumienia ograniczające konkurencję są zakazane.

Obowiązuje szeroka definicja porozumienia, według ustawy porozumienia to:

umowy zawierane między przedsiębiorcami, między związkami przedsiębiorców oraz między przedsiębiorcami i ich związkami albo niektóre postanowienia tych umów,
uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców lub ich związki,
uchwały lub inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów statutowych.

Wprowadzona została bardzo szeroka definicja porozumienia, nie jest to tylko umowa pisemna, to każdy sposób uzgodnienia zachowania, nawet ustny. Celem wprowadzenia tak szerokiego pojęcia było doprowadzenie do zakazania każdych antykonkurencyjnych, skoordynowanych działań przedsiębiorców.

Aby porozumienie było zakazane, jego celem lub skutkiem musi być wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku, którego dotyczy porozumienie (tzw. rynku właściwym). Nie chodzi więc o konieczność wykazania negatywnego skutku, wystarczy sam cel, aby porozumienie było zakazane.

Przepisy wprowadzają przykłady porozumień, które są zakazane, stanowią, że zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w szczególności na:

ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen,
ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów;
ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji;
podziale rynków zbytu lub zakupu; przykładowo: stosowaniu na dwóch sąsiadujących rynkach geograficznych różnych umów do tych samych grup klientów
stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji;
uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy;
ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem;
uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu warunków składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny.

Z powyższego wynika, że katalog porozumień wskazanych przez przepisy jest przykładowy i zakazane będzie każde porozumienie, którego celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym.

Porozumienia, skoro są zakazane, są też nieważne. Oznacza to, że nie wiążą przedsiębiorców.

Podsumowując: UOKiK może prowadzić postępowanie administracyjne w celu wyeliminowania z rynku porozumień, które ograniczają na nim konkurencję. Chodzi o takie uzgodnienia pomiędzy przedsiębiorcami, które wywołują skutek, lub których celem jest naruszenie stanu konkurencji na rynku, w tym w szczególności jej wyeliminowanie, albo ograniczenie. Jeżeli faktycznie dane skoordynowane działanie ma taki cel lub skutek, to porozumienie, jako zakazane jest nieważne.

Wyłączenia spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję

Nie każde porozumienie, które jest potencjalnie antykonkurencyjne jest zakazane. Wprowadzono wyłączenia spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję. Są to dwie grupy włączeń:

Wyłączenia ze względu na udział w rynku podmiotów porozumiewających się:

Zakazu nie stosuje się do porozumień zawieranych między konkurentami – jeżeli ich łączny udział w rynku właściwym, którego dotyczy porozumienie, nie przekracza 5%;
Zakazu nie stosuje się do porozumień zawieranych między przedsiębiorcami, którzy nie są konkurentami – jeżeli udział żadnego z nich w rynku właściwym, którego dotyczy porozumienie, nie przekracza 10%.

Przyjmuje się, że ze względu na znikomy udział w rynku przedsiębiorców, którzy się porozumieli, nie są oni w stanie wpłynąć negatywnie na konkurencję na rynku, a więc UOKiK nie zajmuje się takimi bagatelnymi sytuacjami, bagatelnymi z punktu widzenia ochrony konkurencji na rynku.

Przy czym ustawodawca jednocześnie przyjął, że część porozumień ma z gruntu negatywny wpływ na rynek, a więc muszą być eliminowane, bez względu na udział w rynku podmiotów porozumiewających się. Z tych względów przyjęto, że wyłączenia ze względu na udział w rynku nie mają zastosowania do następujących porozumień, przykładowo:

ustalania cen,
ustalania innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów;
ograniczania lub kontrolowania produkcji lub zbytu
ograniczania lub kontrolowania postępu technicznego lub inwestycji;
podziału rynków zbytu lub zakupu;
uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu warunków składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny.

Zakazu nie stosuje się także do porozumień, które jednocześnie:

przyczyniają się do polepszenia produkcji, dystrybucji towarów lub do postępu technicznego lub gospodarczego;
zapewniają nabywcy lub użytkownikowi odpowiednią część wynikających z porozumień korzyści;
nie nakładają na zainteresowanych przedsiębiorców ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia tych celów;
nie stwarzają tym przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów.

Chodzi o wyłączenie spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję takich uzgodnień, które mają jednak pozytywny skutek dla rynku i jest on przeważający, w stosunku do skutku negatywnego, jakim jest ograniczenie konkurencji. Przykładowo są to porozumienia, które przyczyniają się do ułatwienia dystrybucji jakiegoś towaru, a jednocześnie do obniżenia kosztów tej dystrybucji. Oznacza to, że uwzględniają także interes podmiotów, dla których towar jest dystrybuowany i z tych względów nie są zakazane.

W każdym przypadku, w którym przedsiębiorcy uczestniczący w porozumieniu będą powoływali się na wyłączenie spod zakazu, muszą udowodnić istnienie jego przesłanek w postępowaniu przed UOKiK.

Nadużywanie pozycji dominującej

Przepisy antymonopolowe zakazują także nadużywania pozycji dominującej jako kolejnej praktyki, która ogranicza konkurencję.

Pozycja dominująca przedsiębiorcy na rynku to pozycja, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów. Domniemywa się, że przedsiębiorca ma pozycję dominującą, jeżeli jego udział w rynku właściwym przekracza 40%.

Samą pozycję dominującą można mieć, ustawodawca zakazuje jej nadużywania, czyli takiego działania lub zaniechania, które negatywnie wpływa na stan konkurencji na rynku.

Nadużywanie pozycji dominującej polega w szczególności na:

bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen, w tym cen nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich, odległych terminów płatności lub innych warunków zakupu albo sprzedaży towarów;
ograniczeniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów;
stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji;
uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy;
przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji;
narzucaniu przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów, przynoszących mu nieuzasadnione korzyści;
podziale rynku według kryteriów terytorialnych, asortymentowych lub podmiotowych, przykładowo zróżnicowane traktowanie podmiotów na rynku, albo wprowadzanie na różne rynki lokalne tego samego towaru na różnych zasadach, przykładowo w różnych cenach.

Podobnie jak w przypadku porozumień, także katalog zakazanego nadużywania pozycji dominującej jest przykładowy.

Czynności prawne będące przejawem nadużywania pozycji dominującej są w całości lub w odpowiedniej części nieważne. Oznacza to, że przedsiębiorca, któremu dominant narzucił nieuczciwą umowę nie musi się do niej stosować, nie wiąże go, jako umowa nieważna.

Decyzje w sprawach praktyk ograniczających konkurencję

Jak zostało wspomniane, praktyki ograniczające konkurencję bada UOKiK. Celem prowadzonego przez Urząd postępowania jest ich wyeliminowanie z rynku, tak aby stan konkurencji nie ucierpiał.

Urząd sam wszczyna postępowanie, nie jest potrzebny do tego wniosek, chociaż zainteresowany pokrzywdzony może złożyć takie pismo do Urzędu.

UOKiK kończy postępowanie poprzez wydanie decyzji.

Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję, jeżeli stwierdzi naruszenie zakazów wskazanych powyżej.

W decyzji Prezes Urzędu nakazuje zaniechanie stosowania praktyki.

Prezes Urzędu może w decyzji nakazać, w celu zaniechania stosowania praktyki lub usunięcia jej skutków, zastosowanie odpowiednich środków polegających przykładowo na:

zmianie umowy;
zapewnieniu innym podmiotom dostawy określonych produktów lub świadczenia określonych usług na niedyskryminacyjnych warunkach.

Środki te powinny być proporcjonalne do wagi i rodzaju naruszenia i konieczne do jego zakończenia lub usunięcia jego skutków.

Prezes UOKiK może dodatkowo nałożyć odpowiedzialność za naruszenie przez przedsiębiorcę zakazu praktyk ograniczających konkurencję na osobę zarządzającą przedsiębiorcą, która w ramach sprawowania swojej funkcji umyślnie dopuściła do naruszenia przez tego przedsiębiorcę zakazów.

Koncentracje przedsiębiorców

UOKiK w interesie publicznym dokonuje także kontroli koncentracji przedsiębiorców, gdyby taka koncentracja mogła wpłynąć negatywnie na stan konkurencji na rynku.

Podkreślmy, że to przed dokonaniem koncentracji jej zamiar zgłasza się do Urzędu. Urząd bada więc koncentrację jeszcze przed jej dokonaniem i decyduje czy może być dokonana właśnie przed jej zrealizowaniem.

Urząd nie jest zainteresowany badaniem koncentracji bagatelnych jako nie mających wpływu na rynek, dlatego przepisy regulują zamiar których koncentracji ma być zgłoszony Urzędowi.

Zamiar koncentracji podlega zgłoszeniu Prezesowi Urzędu, jeżeli:

łączny światowy obrót przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 1 000 000 000 euro lub
łączny obrót na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 50 000 000 euro.
Obowiązek dotyczy zamiaru:
połączenia dwóch lub więcej samodzielnych przedsiębiorców;
przejęcia – przez nabycie lub objęcie akcji, innych papierów wartościowych, udziałów lub w jakikolwiek inny sposób – bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad jednym lub więcej przedsiębiorcami przez jednego lub więcej przedsiębiorców;
utworzenia przez przedsiębiorców wspólnego przedsiębiorcy;
nabycia przez przedsiębiorcę części mienia innego przedsiębiorcy (całości lub części przedsiębiorstwa), jeżeli obrót realizowany przez to mienie w którymkolwiek z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie przekroczył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej równowartość 10 000 000 euro.

Dla wyeliminowania zgłaszania do Urzędu zamiaru koncentracji, które nie będą miały wpływu na rynek, wprowadzono katalog włączeń spod obowiązku zgłoszenia. Przepisy stanowią, że nie podlega zgłoszeniu m. in. zamiar koncentracji:

jeżeli obrót przedsiębiorcy, nad którym ma nastąpić przejęcie kontroli, nie przekroczył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie równowartości 10 000 000 euro;
polegającej na czasowym nabyciu lub objęciu przez instytucję finansową akcji albo udziałów w celu ich odsprzedaży, jeżeli przedmiotem działalności gospodarczej tej instytucji jest prowadzone na własny lub cudzy rachunek inwestowanie w akcje albo udziały innych przedsiębiorców, pod warunkiem, że odsprzedaż ta nastąpi przed upływem roku od dnia nabycia lub objęcia, oraz że:
- instytucja ta nie wykonuje praw z tych akcji albo udziałów, z wyjątkiem prawa do dywidendy, lub
- wykonuje te prawa wyłącznie w celu przygotowania odsprzedaży całości lub części przedsiębiorstwa, jego majątku lub tych akcji albo udziałów;
polegającej na czasowym nabyciu lub objęciu przez przedsiębiorcę akcji lub udziałów w celu zabezpieczenia wierzytelności, pod warunkiem że nie będzie on wykonywał praw z tych akcji lub udziałów, z wyłączeniem prawa do ich sprzedaży;
następującej w toku postępowania upadłościowego, z wyłączeniem przypadków, gdy zamierzający przejąć kontrolę lub nabywający część mienia jest konkurentem albo należy do grupy kapitałowej, do której należą konkurenci przedsiębiorcy przejmowanego lub którego część mienia jest nabywana;
przedsiębiorców należących do tej samej grupy kapitałowej.

Z powyższego wynika, że UOKiK bada tylko te koncentracje, które są na tyle istotne, że mogą zagrozić stanowi konkurencji na rynku. Przepisy definiują jakiego rodzaju koncentracje podlegają zgłoszeniu, przykładowo połączenie, ale ponadto wprowadzają kryteria pozwalające na ocenę czy dana koncentracja dotyczy na tyle dużych podmiotów, że faktycznie jej zrealizowanie może negatywnie wpłynąć na rynek.

Decyzje w sprawach koncentracji

Urząd w drodze decyzji może wydać zgodę na dokonanie koncentracji, zakazać dokonania koncentracji albo wydać zgodę warunkową na jej dokonanie.

Prezes Urzędu, w drodze decyzji, wydaje zgodę na dokonanie koncentracji, w wyniku której konkurencja na rynku nie zostanie istotnie ograniczona, w szczególności przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku.

Prezes Urzędu, w drodze decyzji, wydaje zgodę na dokonanie koncentracji, gdy – po spełnieniu przez przedsiębiorców zamierzających dokonać koncentracji warunków określonych w decyzji – konkurencja na rynku nie zostanie istotnie ograniczona, w szczególności przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku.

Prezes Urzędu może w drodze decyzji warunkowej nałożyć na przedsiębiorcę lub przedsiębiorców zamierzających dokonać koncentracji obowiązek lub przyjąć ich zobowiązanie, w szczególności do:

zbycia całości lub części majątku jednego lub kilku przedsiębiorców,
wyzbycia się kontroli nad określonym przedsiębiorcą lub przedsiębiorcami, w szczególności przez zbycie określonego pakietu akcji lub udziałów, lub odwołania z funkcji członka organu zarządzającego lub nadzorczego jednego lub kilku przedsiębiorców,
udzielenia licencji praw wyłącznych konkurentowi

– określając w decyzji termin spełnienia warunków.

Prezes Urzędu zakazuje, w drodze decyzji, dokonania koncentracji, w wyniku której konkurencja na rynku zostanie istotnie ograniczona, w szczególności przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku.

Sankcje za naruszenie konkurencji

Działając w interesie konkurencji na rynku, Prezes Urzędu został wyposażony w sankcje, które mogą być nałożone na przedsiębiorców naruszających zakazy wskazane w ustawie.

Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie:

dopuścił się naruszenia zakazu porozumień ograniczających konkurencję lub naruszenia zakazu nadużywania pozycji dominującej;
dokonał koncentracji bez uzyskania zgody Prezesa Urzędu;

Prezes Urzędu może nałożyć na osobę zarządzającą przedsiębiorcą karę pieniężną w wysokości do 2 000 000 zł, jeżeli osoba ta umyślnie dopuściła do naruszenia przez przedsiębiorcę zakazów zawierania porozumień ograniczających konkurencję.

Nałożenie na osobę zarządzającą kary pieniężnej może nastąpić wyłącznie w decyzji nakładającej na przedsiębiorcę karę pieniężną.

Zasady ustalania wysokości kary

Nakładana kara pieniężna musi być dostosowana do konkretnej sytuacji, konkretnego naruszenia przepisów i wpływu tego naruszenia na konkurencję na rynku.

Prezes Urzędu, ustalając wysokość nakładanej kary pieniężnej, uwzględnia w szczególności okoliczności naruszenia przepisów ustawy oraz uprzednie naruszenie przepisów ustawy przez przedsiębiorcę, a także okres, stopień oraz skutki rynkowe naruszenia przepisów ustawy, przy czym stopień naruszenia Prezes Urzędu ocenia biorąc pod uwagę okoliczności dotyczące naruszenia, działalności przedsiębiorcy, która stanowiła przedmiot naruszenia oraz specyfiki rynku, na którym doszło do naruszenia;

Ustalając wysokość kar pieniężnych Prezes Urzędu bierze pod uwagę także okoliczności łagodzące lub obciążające, które wystąpiły w sprawie.

Katalog przesłanek, które są brane pod uwagę nie jest zamknięty, przesłanki nie są także zdefiniowane. Przyczyną jest to, że każda sprawa jest inna, konkurencja na każdym rynku jest inna, a także zmienna w czasie, dlatego kary nakładane są w ramach uznania Prezesa i ich ścisłe, matematyczne określenie w ustawie nie jest możliwe.

Odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie w sprawach porozumień ograniczających konkurencję

Przedsiębiorca, który zawarł porozumienie ograniczające konkurencję może złożyć do Prezesa Urzędu wniosek o:

odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej za naruszenie zakazu lub
obniżenie kary pieniężnej za naruszenie zakazu.

Złożenie tych wniosków zakłada przyznanie się przez przedsiębiorcę do naruszenia i ujawnienie okoliczności naruszenia. Ustawodawca, wzorem unijnego, wprowadził taką możliwość z uwagi na to, że wykrycie porozumień ograniczających konkurencję jest często niełatwe. Dlatego umożliwiono uniknięcie kary, albo jej istotne obniżenie, w zamian za ujawnienie naruszenia i jego okoliczności.

Zwalczanie nieuczciwej konkurencji

Przepisy, jak wspomnieliśmy, dotyczą indywidualnych relacji pomiędzy przedsiębiorcami.

Zakładają, że przedsiębiorca, który jest dotknięty czynem nieuczciwej konkurencji może wytoczyć sprawę do sądu. Celem takiej sprawy jest ocena danego działania innego przedsiębiorcy przez sąd i ewentualnego zastosowania przez sąd środków prawnych umożliwiających wyeliminowanie naruszenia i zniwelowanie jego skutków.

Czyn nieuczciwej konkurencji

Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Jest to tak zwana klauzula generalna, która określa zasadnicze przesłanki, jakie musi spełniać dane zachowanie, aby mogło być uznane za czyn nieuczciwej konkurencji.

Powód w sprawie (wytaczający sprawę), musi wykazać, opisując działanie, które kwestionuje, że:

jest ono sprzeczne z prawem lub jest sprzeczne z dobrymi obyczajami (przy czym należy wskazać konkretny naruszany przepis lub wykazać istnienie dobrego obyczaju występującego w praktyce rynkowej, który jest naruszany)
zagrożenie lun naruszenie interesu innego przedsiębiorcy lub klienta przez wskazane powyżej działanie.
Przepisy podają przykładowy katalog czynów nieuczciwej konkurencji. Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności:
wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa,
fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług,
wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług,
naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa,
nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy,
naśladownictwo produktów,
pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie,
utrudnianie dostępu do rynku,
przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną,
nieuczciwa lub zakazana reklama,
organizowanie systemu sprzedaży lawinowej,
prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym
nieuzasadnione wydłużanie terminów zapłaty za dostarczane towary lub wykonane usługi.

Powyższe oznacza, że każdy dotknięty czynem nieuczciwej konkurencji może wystąpić do sądu z pozwem o jego zakazanie, definiując konkretny indywidualny czyn, pod warunkiem, że wykaże przesłanki ogólne podane powyżej. Jeżeli jednak czyn nieuczciwej konkurencji jest zdefiniowany w sposób bardziej szczegółowy przez ustawodawcę, w takiej sytuacji wykazuje przesłanki zdefiniowanego czynu nieuczciwej konkurencji.

Przykłady zdefiniowanych w ustawie czynów nieuczciwej konkurencji

Czynem nieuczciwej konkurencji jest takie oznaczenie przedsiębiorstwa, które może wprowadzić klientów w błąd co do jego tożsamości, przez używanie firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego charakterystycznego symbolu wcześniej używanego, zgodnie z prawem, do oznaczenia innego przedsiębiorstwa.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest opatrywanie towarów lub usług fałszywym lub oszukańczym oznaczeniem geograficznym wskazującym bezpośrednio albo pośrednio na kraj, region lub miejscowość ich pochodzenia.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest także używanie oznaczeń i nazw, o których mowa powyżej, nawet z dodatkiem „rodzaj”, „typ”, „metoda” albo równoznacznym.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest takie oznaczenie towarów lub usług albo jego brak, które może wprowadzić klientów w błąd co do pochodzenia, ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy, konserwacji lub innych istotnych cech towarów albo usług, a także zatajenie ryzyka, jakie wiąże się z korzystaniem z nich.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest również wprowadzenie do obrotu towarów w opakowaniu mogącym wywołać skutki określone powyżej, chyba że zastosowanie takiego opakowania jest uzasadnione względami technicznymi.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa.

Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.

Czynem nieuczciwej konkurencji jest nakłanianie osoby świadczącej na rzecz przedsiębiorcy pracę, na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego, do niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych albo innych obowiązków umownych, w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest także nakłanianie klientów przedsiębiorcy lub innych osób do rozwiązania z nim umowy albo niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest naśladowanie gotowego produktu, polegające na tym, że za pomocą technicznych środków reprodukcji jest kopiowana zewnętrzna postać produktu, jeżeli może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest rozpowszechnianie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wiadomości o swoim lub innym przedsiębiorcy albo przedsiębiorstwie, w celu przysporzenia korzyści lub wyrządzenia szkody.

Wiadomościami, o których mowa powyżej, są nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd informacje, w szczególności o:

osobach kierujących przedsiębiorstwem;
wytwarzanych towarach lub świadczonych usługach;
stosowanych cenach;
sytuacji gospodarczej lub prawnej.

Czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku, w szczególności przez:

sprzedaż towarów lub usług poniżej kosztów ich wytworzenia lub świadczenia albo ich odprzedaż poniżej kosztów zakupu w celu eliminacji innych przedsiębiorców;
nakłanianie osób trzecich do odmowy sprzedaży innym przedsiębiorcom albo niedokonywania zakupu towarów lub usług od innych przedsiębiorców;
rzeczowo nieuzasadnione, zróżnicowane traktowanie niektórych klientów; przykładowo proponowanie klientom znajdującym się w takiej samej sytuacji faktycznej i prawnej różnych warunków umów, co nie ma uzasadnienia gospodarczego
pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży;
działanie mające na celu wymuszenie na klientach wyboru jako kontrahenta określonego przedsiębiorcy lub stwarzanie warunków umożliwiających podmiotom trzecim wymuszanie zakupu towaru lub usługi u określonego przedsiębiorcy.

Czynem nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy jest w szczególności:

reklama sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka;
reklama wprowadzająca klienta w błąd i mogąca przez to wpłynąć na jego decyzję co do nabycia towaru lub usługi;
reklama odwołująca się do uczuć klientów przez wywoływanie lęku, wykorzystywanie przesądów lub łatwowierności dzieci;
wypowiedź, która, zachęcając do nabywania towarów lub usług, sprawia wrażenie neutralnej informacji;
reklama, która stanowi istotną ingerencję w sferę prywatności, w szczególności przez uciążliwe dla klientów nagabywanie w miejscach publicznych, przesyłanie na koszt klienta niezamówionych towarów lub nadużywanie technicznych środków przekazu informacji.

Przy ocenie reklamy wprowadzającej w błąd należy uwzględnić wszystkie jej elementy, zwłaszcza dotyczące ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy lub konserwacji reklamowanych towarów lub usług, a także zachowania się klienta.

Czynu nieuczciwej konkurencji, dopuszcza się również agencja reklamowa albo inny przedsiębiorca, który reklamę opracował.

Czynem nieuczciwej konkurencji jest sprzedaż konsumentom towarów lub usług połączona z przyznaniem wszystkim albo niektórym nabywcom towarów lub usług nieodpłatnej premii, w postaci towarów lub usług odmiennych od stanowiących przedmiot sprzedaży.

Przy czym nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji sprzedaż, o której mowa powyżej, jeżeli premie stanowią towary lub usługi:

o niewielkiej wartości lub próbki towaru;
wygrane w loteriach promocyjnych, organizowanych na podstawie przepisów o grach hazardowych lub konkursach, których wynik nie zależy od przypadku.

Czynem nieuczciwej konkurencji jest organizowanie systemu sprzedaży lawinowej, polegającego na proponowaniu nabywania towarów lub usług poprzez składanie nabywcom tych towarów lub usług obietnicy uzyskania korzyści materialnych w zamian za nakłonienie innych osób do dokonania takich samych transakcji, które to osoby uzyskałyby podobne korzyści materialne wskutek nakłonienia kolejnych osób do udziału w systemie.

Nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji organizowanie systemu sprzedaży, o którym mowa powyżej, jeśli spełnione zostaną następujące warunki:

korzyści materialne uzyskiwane z uczestnictwa w systemie sprzedaży pochodzą ze środków uzyskiwanych z zakupu lub ze sprzedaży dóbr i usług po cenie, której wartość nie może rażąco przekraczać rzeczywistej wartości rynkowej tych dóbr i usług;
osoba rezygnująca z udziału w systemie sprzedaży ma prawo do odprzedaży organizatorowi systemu za co najmniej 90% ceny zakupu wszystkich nabytych od organizatora nadających się do sprzedaży towarów, materiałów informacyjno-instruktażowych, próbek towarów lub zestawów prezentacyjnych zakupionych w przeciągu 6 miesięcy poprzedzających datę złożenia rezygnacji organizatorowi systemu sprzedaży.

Odpowiedzialność za dopuszczenie się czynów nieuczciwej konkurencji

Pokrzywdzony naruszeniem, wytaczając sprawę przed sąd może żądać nałożenia na naruszającego przedsiębiorcę określonych obowiązków, których wykonanie ma doprowadzić do wyeliminowania skutków naruszenia lub zapobieżenia im w przyszłości.

W przypadku ustalenia przez sąd, że przedsiębiorca, któremu zarzucane jest dokonanie czynu nieuczciwej konkurencji dopuścił się naruszenia, sąd wydaje wyrok, w którym określa ten czyn, a także nakazuje podjęcie określonych działań, które zmierzają do jego wyeliminowania lub wyeliminowania jego skutków, a także zapobieżenia im w przyszłości..

Ustawodawca wskazuje, jakie to mogą być żądania:

zaniechania niedozwolonych działań;
usunięcia skutków niedozwolonych działań; te powinny zostać skonkretyzowane przez przedsiębiorcę pokrzywdzonego;
złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie; treść i forma tego oświadczenia powinny zostać określone w żądaniu pokrzywdzonego naruszeniem i być adekwatne do naruszenia;
naprawienia wyrządzonej szkody; szkodę oczywiście trzeba udowodnić co do jej wysokości, ciężar dowodu spoczywa na przedsiębiorcy pokrzywdzonym;
wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści; pokrzywdzony określa jakie to są korzyści w swoim żądaniu;
zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony; konkretną sumę i konkretny cel społeczny wskazuje w żądaniu pokrzywdzony.

Podsumowując: w konkretnym przypadku żądania wskazuje pokrzywdzony, a dodatkowo precyzuje je, tak aby były wykonalne i adekwatne do naruszenia. Sankcje nałożone są przez sąd powszechny w wyroku, po analizie treści żądania pokrzywdzonego i ocenie, czy są adekwatne do naruszenia.

POLSKA

УКРАЇНА

Prawo konkurencji

ALICJA BIEŃ & ALICJA TARKOWSKA KANCELARIE ADWOKACKIE & KANCELARIE PARTNERSKIE

autor opracowania

NAWIGACJA