ALICJA BIEŃ & ALICJA TARKOWSKA KANCELARIE ADWOKACKIE & KANCELARIE PARTNERSKIE
Pawilońska 47
91-487 Łódź, Polska
tel. +48 42 630 40 10
fax +48 42 630 97 00
kancelaria@alicjabien.pl
autor opracowania
NAWIGACJA
Ogólne informacje
Spółka komandytowa jest formą prowadzenia działalności gospodarczej, łącząca w sobie cechy spółki osobowej oraz kapitałowej. Taką formę prowadzenia działalności gospodarczej można traktować jako dobre rozwiązanie dla przedsiębiorców, którzy chcą inwestować swoje pieniądze, uzyskiwać zyski
z działalności gospodarczej, chroniąc przy tym swój majątek.
Spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.
W spółce komandytowej występują więc 2 rodzaje wspólników:
- Komplementariusz – wspólnik odpowiadający za zobowiązania spółki bez ograniczeń;
- Komandytariusz – wspólnik odpowiadający za zobowiązania spółki w ograniczonym zakresie.
Spółka komandytowa jest w Kodeksie spółek handlowych uregulowana jedynie częściowo. W sprawach nieuregulowanych do spółki komandytowej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej (chyba, że co innego wynika wyraźnie z przepisu).
Firma (nazwa) spółki powinna zawierać imię i nazwisko przynajmniej jednego komplementariusza, jak również określenie formy prawnej działalności. Dopuszczalne jest również stosowanie skrótu „Sp.k.”.
Co ważne, w obrocie prawnym często można spotkać Spółki, które w swojej nazwie zawierają jednocześnie oznaczenia „spółka komandytowa” oraz „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” (na przykład: „MasPol Sp. z o.o. Sp. k.”). Nie oznacza to, że istnieje oddzielny rodzaj spółki będący jednocześnie spółką z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółką komandytową. Takie oznaczenie wskazuje na to, że mamy do czynienia ze spółką komandytową, której wspólnikiem ponoszącym odpowiedzialność bez ograniczeń za zobowiązania spółki (czyli komplementariuszem) jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. Jeśliby tak się stało, to taki komandytariusz odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.
Powstanie spółki komandytowej
Aby spółka komandytowa powstała, trzeba spełnić pewne przesłanki:
- Wymagane jest zawarcie przez wspólników umowy spółki w formie aktu notarialnego (lub w systemie S24, jeśli spółka ma powstać z użyciem wzorca udostępnionego w systemie informatycznym).
- Umowa musi określać: firmę i siedzibę spółki, przedmiot działalności spółki, czas trwania spółki, oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika oraz ich wartość; oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzyciela, co określa się mianem „sumy komandytowej”.
- Wymagane jest współdziałanie co najmniej dwóch wspólników i mogą być to osoby fizyczne, prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej.
- W spółce komandytowej musi zostać ustanowiony co najmniej jeden komplementariusz i co najmniej jeden komandytariusz.
- Każdy ze wspólników musi wnieść do spółki swój wkład.
- Wymagane jest wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.
Rejestracja spółki komandytowej
Każdy wspólnik ma prawo jak i obowiązek zgłoszenia spółki do rejestru. Właściwy w tym przypadku jest Sąd Rejonowy (Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego) miejscowo właściwy ze względu na siedzibę spółki. Termin na złożenie wniosku to 7 dni od dnia zawarcia umowy spółki.
Od 1 lipca 2021 roku postępowanie rejestrowe jest prowadzone elektronicznie, czyli pisma są kierowane przez przedsiębiorcę za pomocą systemu teleinformatycznego S24 (dla umowy zawartej na wzorcu udostępnionym poprzez system S24, co jest rozwiązaniem raczej rzadko stosowanym) albo za pomocą Portalu Rejestrów Sądowych. Obecnie nie ma możliwości złożenia wniosku o wpis do KRS spółki jawnej w formie papierowej.
Zgłoszenie powinno zawierać:
- firmę, siedzibę i adres spółki;
- przedmiot działalności spółki;
- nazwiska i imiona albo firmy komplementariuszy oraz nazwiska i imiona albo firmy komandytariuszy, ich adresy, adresy do doręczeń lub adresy do doręczeń elektronicznych;
- nazwiska i imiona osób, które mogą reprezentować spółkę i sposób reprezentacji (w przypadku, gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki – zaznaczenie tej okoliczności);
- sumę komandytową każdego z komandytariuszy.
Jeśli się okaże, że jakieś z powyższych danych zostały zmienione, to muszą te zmiany zostać zgłoszone sądowi rejestrowemu.
Współmałżonek wspólnika może również żądać wpisania do rejestru wzmianki o tzw. intercyzie (umowie majątkowej między małżonkami).
Do wniosku o zarejestrowanie spółki jawnej w rejestrze przedsiębiorców KRS należy załączyć:
- umowę spółki;
- dowód dokonanej opłaty od wniosku;
- w przypadku składania wniosku poprzez pełnomocnika – również pełnomocnictwo.
Załącznik w formie elektronicznej powinien zostać opatrzony podpisem kwalifikowanym, zaufanym lub osobistym. W przypadku, gdy podstawą wpisu do rejestru jest akt notarialny, należy wskazać numer aktu notarialnego (identyfikatora) w systemie CREWAN – Centralny repozytorium Elektronicznych Wypisów Aktów Notarialnych.
Wniosek należy opłacić i wysłać do sądu – w systemie S24 opłata ta wynosi łącznie 350 złotych, a w PRS – 600 złotych (wliczona jest opłata za ogłoszenie w Monitorze Sądowym Gospodarczym). Gdy wniosek składa pełnomocnik to musi zostać dodatkowo uiszczona opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 złotych.
Po złożeniu wniosku do sądu otrzymujemy informacje o nadaniu sprawie sygnatury. Oczekiwanie na wpis może w praktyce trwać od kilku dni do nawet kilku miesięcy.
Wpis spółki do rejestru ma charakter konstytutywny, co oznacza, że sama spółka powstaje dopiero z chwilą wpisu jej do rejestru.
Automatycznie przy wpisie spółki do KRS spółka otrzymuje swój NIP (numer identyfikacji podatkowej i REGON (numer w rejestrze Głównego Urzędu Statystycznego). Mimo tego, należy złożyć do Urzędu Skarbowego formularz NIP-8, który zawiera dodatkowe informacje niezbędne urzędowi – należy tego dokonać w terminie 21 dni od dnia wpisu spółki do KRS.
Przydatne linki:
Portal Rejestrów Sądowych – Portal Rejestrów Sądowych (ms.gov.pl)
Wkłady wspólników i udziały
Majątkiem spółki jest wszystko to, co wnieśli wspólnicy (wkład wspólnika może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółki), a także wszystko to, co nabyła spółka w czasie jej istnienia.
W przypadku spółki komandytowej istnieje kilka dodatkowych przepisów regulujących kwestie wkładów wspólników:
- Wkład komandytariusza może być wniesiony w wartości niższej niż suma komandytowa (chyba, że wspólnicy postanowią inaczej w umowie spółki);
- Nie można zwolnić komandytariusza z wniesienia wkładu (takie postanowienie byłoby nieważne);
- Jeśli komandytariusz dokonuje wkładu w postaci świadczenia niepieniężnego (np. przeniesienia nieruchomości), czyli tzw. aportu, wówczas umowa spółki określać musi wartość takiego świadczenia oraz wskazywać na osobę wspólnika wnoszącego taki wkład;
- Zobowiązanie do wykonania pracy lub świadczenia usług na rzecz spółki oraz wynagrodzenie za usługi świadczone przy powstaniu spółki nie mogą stanowić wkładu komandytariusza do spółki, chyba że wartość innych jego wkładów do spółki nie jest niższa od wysokości sumy komandytowej.
Stosunki wewnątrz spółki
W przypadku spółki komandytowej nie każdy ze wspólników może prowadzić sprawy spółki, gdyż należy to tylko do obowiązków i praw komplementariuszy (wszystkich lub niektórych z nich). Komandytariusz nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. W spółce jawnej nie są powoływane organy (takie jak na przykład zarząd).
Wspólnicy prowadzący sprawy spółki (co do zasady – komplementariusze) mogą prowadzić samodzielnie sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności, bez konieczności uzyskiwania zgody pozostałych komplementariuszy. Wyjątkiem jest sytuacja, w której choć jeden z komplementariuszy sprzeciwił się danej decyzji – wówczas konieczne jest podjęcie uchwały przez komplementariuszy, przy czym musi być to uchwała jednomyślna wspólników uprawnionych do prowadzenia spraw spółki (nikt ze wspólników mających prawo do prowadzenia spraw spółki nie może się sprzeciwić).
Podobnie, w sytuacjach nagłych, jeśli zaniechanie danej czynności mogłoby spowodować szkodę dla spółki, komplementariusz mający prawo prowadzenia spraw spółki może działać samodzielnie.
Jeśli natomiast chodzi o czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu (np. czynności związane z nabyciem lub zbyciem wartościowego/istotnego składnika majątku, takiego jak nieruchomość, maszyna produkcyjna czy zaciągnięcia kredytu), to do takich czynności konieczna jest zgoda wszystkich komplementariuszy (w tym również tych, którzy wyłączeni zostali od prowadzenia spraw spółki). Wymagana jest także zgoda komandytariusza, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Uprawnienia komandytariusza są ograniczone, przykładowo komandytariusz może żądać odpisu sprawozdania finansowego za rok obrotowy oraz przeglądać księgi i dokumenty celem sprawdzenia rzetelności prowadzonej działalności.
Wspólnicy spółki mają prawo do uczestniczenia w zyskach spółki oraz uczestniczą w stratach spółki. Komandytariusz uczestniczy w zysku spółki proporcjonalnie do jego wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
W razie wątpliwości komandytariusz uczestniczy w stracie jedynie do wartości umówionego wkładu.
Każdy ze wspólników ma prawo do tego, aby żądać podziału i wypłaty całości zysku na koniec roku obrotowego. Zysk przeznacza się w pierwszej kolejności na uzupełnienie udziału wspólnika, jeśli udział ten został wcześniej uszczuplony wskutek straty poniesionej przez spółkę. Dodatkowo, każdy wspólnik ma prawo do 5% odsetek od swojego udziału kapitałowego, nawet jeśli spółka poniosła stratę. Zasady podziału zysków i strat mogą być oczywiście regulowane odmiennie umową spółki.
Każdy ze wspólników ma również obowiązek powstrzymania się od działalności sprzecznej z interesami spółki, a także nie może wykonywać działalności konkurencyjnej bez zgody pozostałych wspólników. Naruszenie zakazu konkurencji wiąże się z obowiązkiem naprawienia szkody wyrządzonej spółce. Zasady te nie dotyczą komandytariusza nieposiadającego prawa do prowadzenia spraw spółki lub jej reprezentowania, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Reprezentacja spółki
Spółkę reprezentują komplementariusze, których prawa reprezentowania nie pozbawiono umową lub prawomocnym orzeczeniem sądu.
Komandytariusze mogą reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnicy. Jeśli komandytariusz dokona jakiejś czynności w imieniu spółki nie ujawniając swojego pełnomocnictwa albo robi to bez umocowania lub je przekracza, to odpowiada w zakresie tej czynności przed osobami trzecimi bez ograniczeń.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki
Jak wspominano, w spółce komandytowej są wyodrębnione dwa rodzaje wspólników: komplementariusze oraz komandytariusze. Różnica między tymi rodzajami wspólników sprowadza się przede wszystkim do zakresu ich odpowiedzialności za zobowiązania spółki.
Komplementariusz ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Oznacza to, że wierzyciele w przypadku bezskutecznej egzekucji z majątku spółki mogą kierować swoje roszczenia przeciwko majątkowi osobistemu komplementariuszy. Innymi słowy, komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki tak samo, jak wspólnik w spółce jawnej.
Komandytariusz ponosi natomiast odpowiedzialność ograniczoną za zobowiązania spółki, tj. odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej.
- Dodatkowo, komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w zakresie wniesionego przez siebie wkładu. Oznacza to, że jeśli suma komandytowa danego komandytariusza wynosi np. 10.000 zł, a jednocześnie wniesie on wkład o wartości 10.000 zł, wówczas taki komandytariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki. Jeśli wkład zostałby mu zwrócony w całości lub części, odpowiednio zostaje przywrócona odpowiedzialność za zobowiązania spółki.
- Możliwe jest obniżenie sumy komandytowej, jednak jest ono bezskuteczne wobec wierzycieli, których wierzytelności powstały przed chwilą wpisania obniżenia do rejestru. Jest to rozwiązanie chroniące interesy wierzycieli, których wierzytelności już powstały.
- Jeśli komandytariusz przystąpi do spółki, to odpowiada za zobowiązania powstałe także przed jego wpisaniem do rejestru.
Wobec wierzycieli za zobowiązania spółki odpowiada więc co najmniej jeden wspólnik, a odpowiedzialność co najmniej jednego jest ograniczona.
Rozwiązanie i likwidacja spółki komandytowej
Do rozwiązania i likwidacji spółki komandytowej stosuje się odpowiednio przepisy w tym zakresie dotyczące spółki jawnej.
Jedyną różnicą jest to, że śmierć komandytariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki. W razie śmierci komandytariusza, spadkobiercy komandytariusza powinni wskazać spółce jedną osobę do wykonywania ich praw. Regulacja ta dotyczy oczywiście wyłącznie komandytariuszy będących osobami fizycznymi.