SAWARYN I PARTNERZY SPÓŁKA KOMANDYTOWA
Warecka 4/6 lok 6
00-040 Warszawa
tel. +48 537 191 841
kontakt@sawaryn.com
autor opracowania
NAWIGACJA
Wstęp
AML, czyli Anti-Money Laundering (przeciwdziałanie praniu pieniędzy), to zbiór działań, przepisów i procedur mających na celu zapobieganie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Przeciwdziałanie praniu pieniędzy to priorytet dla systemów finansowych na całym świecie, ponieważ pranie pieniędzy destabilizuje gospodarki i umożliwia działalność organizacji przestępczych, takich jak karteli narkotykowe, grupy przestępcze oraz organizacje terrorystyczne. Skuteczna polityka AML zmniejsza ryzyko, że takie organizacje będą korzystać z legalnych instytucji finansowych i przedsiębiorstw do prania nielegalnie uzyskanych środków.
Definicja prania pieniędzy
Pranie pieniędzy to proces, dzięki któremu środki pochodzące z nielegalnej działalności są wprowadzane do systemu finansowego i sprawiają wrażenie legalnych. Proces ten jest zwykle przeprowadzany w trzech głównych etapach:
- Umiejscowienie – wprowadzenie „brudnych” pieniędzy do systemu finansowego, np. przez wpłatę na konto bankowe.
- Maskowanie (layering) – przeprowadzanie serii transakcji mających na celu ukrycie źródła pieniędzy, np. poprzez przelewy między różnymi kontami lub inwestycje.
- Integracja – środki są oficjalnie przedstawiane jako legalne, co pozwala ich właścicielowi na swobodne korzystanie z nich.
Każdy z tych etapów jest kluczowy dla skutecznego prania pieniędzy, a procedury AML są opracowywane tak, aby rozpoznać i zablokować działania związane z każdym z tych etapów.
Cel i znaczenie przepisów AML
Główne cele regulacji AML to:
- Zapobieganie przestępstwom finansowym – ograniczenie możliwości wprowadzenia środków pochodzących z przestępstw do legalnego obrotu.
- Ochrona instytucji finansowych – zabezpieczenie przed ryzykiem utraty reputacji i sankcji finansowych wynikających z nieprzestrzegania przepisów.
- Wsparcie walki z terroryzmem – zapobieganie wykorzystaniu środków finansowych do finansowania działalności terrorystycznej.
- Budowanie przejrzystości w systemie finansowym – obowiązki dotyczące identyfikacji klientów i monitorowania transakcji zwiększają transparentność przepływów finansowych.
Regulacje AML są kluczowe dla budowania zaufania do systemów finansowych i zapewnienia ich stabilności.
Przegląd regulacji w Polsce i Unii Europejskiej
W Polsce przepisy AML są regulowane przez ustawę z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Ustawa ta jest zgodna z przepisami Unii Europejskiej, w szczególności z Dyrektywą AMLD5 (Piąta Dyrektywa AML) i jej poprzedniczkami, które zostały wdrożone w ramach europejskiego systemu prawnego. Główne elementy regulacji AML obejmują:
- Obowiązek identyfikacji klienta i beneficjenta rzeczywistego,
- Obowiązek oceny ryzyka,
- Monitorowanie transakcji,
- Raportowanie podejrzanych działań do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF).
Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ) odgrywa istotną rolę w zbieraniu i udostępnianiu informacji o firmach i osobach fizycznych zobowiązanych finansowo, co wspomaga instytucje finansowe w prowadzeniu analiz ryzyka i wykrywaniu ewentualnych nadużyć.
Historia i rozwój przepisów AML
Przepisy AML rozwijały się dynamicznie na przestrzeni lat, w odpowiedzi na wzrost aktywności przestępczych w globalnym systemie finansowym:
- Lata 70. i 80. XX wieku – powstały pierwsze międzynarodowe przepisy dotyczące prania pieniędzy, szczególnie poświęcone ograniczaniu dochodów z handlu narkotykami.
- Rok 1989 – powołanie organizacji FATF (Financial Action Task Force) na G7, której głównym celem jest opracowanie międzynarodowych standardów przeciwdziałania praniu pieniędzy.
- Lata 90. i wczesne 2000 – rozwój systemów AML i implementacja przez wiele krajów, zwłaszcza w krajach OECD. Unia Europejska zaczęła wdrażać dyrektywy AML, które harmonizują przepisy w krajach członkowskich.
- 2001 rok i ataki 11 września – przepisy AML zostały rozszerzone o przeciwdziałanie finansowaniu terroryzmu (CFT). Przeprowadzono reformy mające na celu zapobieganie finansowaniu organizacji terrorystycznych.
- Współczesność – wdrażanie kolejnych dyrektyw AMLD w UE i rozbudowa przepisów AML w odpowiedzi na rozwój nowych technologii, takich jak waluty cyfrowe, które stwarzają nowe ryzyka prania pieniędzy.
Wprowadzenie najnowszych dyrektyw UE, w tym AMLD5, jest odpowiedzią na potrzebę adaptacji systemu AML do nowych technologii, takich jak kryptowaluty, a także na rosnące oczekiwania wobec przejrzystości finansowej. Przepisy te nakładają na instytucje obowiązane obowiązek identyfikacji klientów i szczegółowego monitorowania transakcji, co zwiększa ich skuteczność w wykrywaniu nadużyć finansowych.